Hấp dẫn canh chua lá R’jă của người M’nông

Người M’nông trên địa bàn Đắk Nông có món canh chua lá R’jă vô cùng độc đáo. Nếu thưởng thức bát canh chua lá R’jă nóng hổi, cay dịu cùng cơm nóng, chúng ta như được hít hà trọn vẹn hương vị của núi rừng Tây Nguyên. 

Cây R’jă mọc tự nhiên trong rừng, thuộc loại thân gỗ, cao đến trên 10m. Cây nhiều tuổi mới ra hoa, cho quả. Lá có phiến mỏng, hình trái xoan ngọn giáo, đầu nhọn sắc, tựa như lá trà, mặt trên có màu sáng hơn, dài 3,5 - 10 cm, rộng 2 - 5 cm. 

Món canh chua lá R’jă nấu cá suối của người M'nông 

Người M’nông thường hái lá non của cây để nấu canh chua. Lá non có màu xanh vàng nhẹ, khi ăn có vị chua dịu, được xem như “lá giang rừng” của người M’nông. Cây càng thấp lá non hái nấu ăn càng ngon. Mùa mưa, cây đâm chồi, lá non mơn mởn ngắt về làm nguyên liệu nấu canh chua rất tốt. Người M’nông trên địa bàn tỉnh xem đây là bí quyết riêng nấu nồi canh chua thơm ngon không lẫn vào đâu được.

Lá R’jă có thể dùng nấu thành món canh chua với nhiều loại nguyên liệu khác nhau như cá, thịt gà, tôm cua đồng... Món nào cũng ngon ngọt nhưng đặc biệt nhất phải kể đến món lá nấu canh chua cùng cá. Các loại cá sông, cá suối như cá trắng, cá bống, cá lóc, cá rô… nấu với lá R’jă trở thành món ăn xứng danh đặc sản.

Cách chế biến canh chua của người M’nông rất dân dã, giản dị. Cá làm sạch, đem ướp chút nước mắm, ớt rừng. Bắc lên bếp nồi nước vừa đủ ăn, đun lửa sôi bùng lên rồi cho cá suối vào; tiếp tục đun cho nồi canh chua sôi trở lại để thêm lá R’jă; chờ vài phút để lá R’jă chín mềm mới nêm nếm gia vị muối, bột ngọt rồi nhấc xuống.

Những ngày mưa lạnh, nồi canh chua thường được nấu cay hơn so với ngày nắng khi thêm nhiều ớt rừng giã nát. Nấu canh chua ngon đúng điệu cần có nghệ thuật. Trước khi nấu, lá phải vò nát một chút mới chịu “nhả” chất chua quyện vào nước canh. 

Bát canh chua thơm ngon trên mâm ẩm thực truyền thống M'nông 

Múc một bát canh chua, vừa ăn vừa hít hà, vị chua của lá hòa quyện cùng vị ngọt, thơm của cá suối, cùng vị cay của ớt rừng tạo nên sự quyến rũ khó cưỡng. Chất chua của lá R’jă tiết ra hòa trong nước ăn rất thanh, cảm giác không gắt cổ họng. Canh chua lá R’jă không chỉ thơm ngon tuyệt vời, còn giúp chữa ăn uống không tiêu, bụng đầy trướng.

Nhờ hương vị chua nhè nhẹ, lại dễ ăn nên lá R’jă được nhiều người trung niên, lớn tuổi trong cộng đồng M’nông biết đến, sử dụng phổ biến. Với người M’nông, sau những giờ lên nương rẫy lao động sản xuất, về nhà chỉ cần tô canh chua lá R’jă cá suối cảm thấy mát lòng, bao nhiêu mệt nhọc tan biến nhanh.

Bài, ảnh: Nguyễn Nam

Báo Đắk Nông online - 18/09/2020