Chỉ cách trung tâm huyện 32km, Xím Vàng là xã vùng cao của huyện Bắc Yên, nơi có địa hình đồi núi chia cắt phức tạp với 100% bà con dân tộc Mông sinh sống. Xím Vàng cũng như các xã vùng cao khác ở huyện Bắc Yên, quanh năm có sương mù bao phủ, thời tiết khắc nghiệt nên cây táo mèo được coi là cây ăn quả chủ lực, xóa nghèo bền vững cho đồng bào. Đó là lý do mà cây táo mèo dường như là một phần của vùng đất này khi rất nhiều gia đình trồng táo ở ngay trong vườn, trước cửa nhà... Đây cũng là nơi được coi là một trong những xã có diện tích trồng táo mèo lớn nhất huyện Bắc Yên.
Theo tiếng dân tộc Mông, Sơn Tra còn được gọi là Tu Di, loại cây mọc hoàn toàn tự nhiên xen lẫn cây rừng trên những dãy núi cao 1500 - 2000m. Tháng 3, hoa táo mèo bừng nở khoác trên các thân cây xanh mốc một màu trắng sáng. Mùa trổ bông, màu hoa táo mèo nhuộm trắng những cánh rừng trên các dãy núi cao, Xím Vàng như khoác lên tấm áo trắng, tinh khôi nơi vùng núi rừng thuộc khu bảo tồn thiên nhiên Tà Xùa.
Táo mèo (đông y gọi là quả sơn tra) được trồng ở nhiều ở các tỉnh vùng Tây Bắc như Yên Bái, Lào Cai, Sơn La… nhưng nổi tiếng nhất và có hương thơm đặc trưng là táo mèo ở Xím Vàng, nơi có khí hậu mát mẻ, ở độ cao trên 1.000m.
Cây táo mèo mọc rải rác trên những cánh rừng, chiều cao trung bình chừng 7 - 10m, thân gỗ, tán lá rộng. Trong ảnh là quả táo mèo đang rộ chín, trên cành chênh vênh nơi sườn núi và tháng 9, tháng 10 là mùa thu hoạch rộ.
Từ loài cây mọc hoàn toàn tự nhiên, nằm xen lẫn cây rừng trên những triền núi có độ cao 1500 - 2000m, hiện Xím Vàng đã lựa chọn táo mèo làm cây ăn quả chủ lực, xóa nghèo bền vững cho đồng bào trong vùng.
Táo mèo mọc trên những triền núi có độ cao 1500 –2000m nên việc thu hái quả rất khó khăn. Công việc này chủ yếu nhờ vào những người phụ nữ dân tộc Mông, với đôi chân trần thoăn thoắt chuyền cành hái quả.
Mỗi cây táo mèo cho năng suất hàng tạ quả, với giá bán ở mùa thu hoạch năm nay (khoảng từ 5.000 - 8.000 đồng/kg), mỗi gia đình có thể thu về tới vài chục, thậm chí cả trăm triệu đồng.
Táo ở Xím Vàng được coi là ngon nhất trong các vùng có táo mèo bởi quả tròn, màu vàng nhạt, có ánh đỏ, nhiều nước, ít bã và ít vị chát.
Chị Mùa Thị Vàng ở xã Xím Vàng với gùi táo mèo, mới hái từ rừng.
Táo ngon, thương lái vào mua tận nhà, giá dao động từ 5.000 đến 8.000 đồng/kg, còn tự chở xuống trung tâm thị trấn Bắc Yên, giá khoảng 18.000 đồng/kg đến 20.000 đồng/kg, tùy loại.
Tiêu thụ sản phẩm táo mèo thường do các thương lái người dân tộc Mông trong vùng thu gom. Sau khi phân loại to, nhỏ đóng thành các bao, thương lái phải mất nhiều công sức trên những con đường liên xã để chở một chuyến táo xuống núi để tiêu thụ ở nhiều nơi.
Những trái táo mèo vàng ươm, mang về rửa sạch, ngâm cùng với rượu nếp sẽ cho ra thứ rượu táo mèo thơm dịu, càng uống càng ngọt càng say. Đặc biệt quả táo mèo còn là một vị thảo dược để chữa huyết áp cao, mất ngủ và tiểu đường.
Nếu trước đây táo mèo mọc tự nhiên trên rừng thì hiện nay để tăng cao năng suất, người dân Xím Vàng đã đưa loài cây này về trồng trong các khu vườn nhà. Táo mèo năm nay được mùa nên bà con bắt đầu thu hái sớm từ những ngày đầu tháng 9 dương lịch. Sang tháng 10, cả vùng Xím Vàng là mùi thơm đặc trưng của táo mèo rộ chín, thoảng trong gió rừng. Trên các sườn núi, lẫn trong màu xanh của rừng là màu vàng óng của táo chín vào vụ. Đó cũng là thời điểm thu hoạch rộ của bà con dân tộc Mông nơi đây.
Với du khách lên thăm Xím Vàng những ngày thì không gì tuyệt vời hơn khi trải nghiệm hái những quả táo mèo vào mùa chín rộ màu vàng ánh đỏ, mọng nước. Thứ quả vùng sơn cước ngọt giòn, mang theo vị hơi chát, chua thanh kết tinh từ hương rừng và gió núi trở thành một đặc sản mê hoặc khách đến với Xím Vàng.
Xím Vàng là xã vùng cao của huyện Bắc Yên (Sơn La) với một phần thuộc khu bảo tồn thiên nhiên Tà Xùa. Nằm cách trung tâm huyện khoảng hơn 30km, Xím Vàng có 7 bản, với hơn 90% dân số là người dân tộc Mông sinh sống.
Bài: Trí Đức - Ảnh: Trọng Chính
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét