Món canh thụt nấm mối của người M’nông

Nhắc đến canh thụt của người M’nông, nhiều du khách mới chỉ biết tới các nguyên liệu lá bép, đọt mây, cà đắng. Tuy nhiên, người M’nông còn có nhiều nguyên liệu bản địa phối hợp với nhau để nấu món canh thụt vô cùng đặc sắc. Một trong số đó là canh thụt nấu từ nấm mối, cà đắng và cá trê.

Canh thụt nấu từ nấm mối, cà đắng và cá trê là món ăn quen thuộc trong đời sống ẩm thực người M’nông. Các nguyên liệu này cũng bắt nguồn từ tập quán tận dụng các nguyên liệu thiên nhiên dùng nấu ăn trên nương rẫy của người M’nông. 

Nấm mối, cà đắng, cá trê nướng là nguyên liệu để nấu canh thụt 

Ngày xưa khi đi làm rẫy, người M’nông thường mang theo các dụng cụ bắt cá, bẫy lươn đặt dưới ao, sông, suối. Vào bữa cơm trưa, họ lấy cá, tôm tép hay lươn bắt được để nấu ăn. Nếu có cá trê hoặc lươn, người M’nông hái thêm nấm mối và cà đắng trên đồi nấu món canh thụt độc đáo. 

Khi nước trong ống sôi lên, nguyên liệu cà đắng bỏ vào trước tiên 

Đặc biệt sau những cơn mưa đầu mùa, những ụ mối trên đồi núi mọc lên từng vạt nấm tươi ngon. Người M’nông chọn hái những cây nấm mối đã mọc thành tán, màu trắng để chế biến canh thụt. Những cây nấm còn hình búp chưa nở tán được hái về nhà xào lên cho bữa cơm tối. 

Nấm mối là nguyên liệu đặc biệt giúp món ăn ngon ngọt 

Các bước chế biến món canh thụt từ nấm mối, cá trê tuy đơn giản nhưng tinh tế. Cá trê hay lươn đem đi làm sạch ruột, ướp chút muối và hạt cà ri. Nếu là cá trê, dùng thanh tre xiên vào cá trê đặt nướng trên than hồng. Nếu là lươn được bọc trong lá chuối rồi mới đặt nướng. Sau khi cá trê hoặc lươn chín sẽ róc lấy phần thịt, bỏ xương. 

Cá trê sau khi nướng được lấy thịt bỏ xương dùng nấu canh thụt 

Khi đã có đầy đủ các nguyên liệu, đàn ông M’nông chặt ống lồ ô già dài khoảng 1m, miệng rộng khoảng 8 cm trở lên. Ống lồ ô thay thế chiếc nồi, làm dụng cụ nấu ăn khi lên nương rẫy. Ống lồ ô chứa ít nước được đặt trên đống lửa. Lúc nước sôi lên, cho cà đắng bổ đôi vào ống. 

Khi nấu trên lửa, ống lồ ô xoay tròn để các nguyên liệu chín đều, ống không bị cháy quá một bên 

Nấu khoảng 5 phút thêm nấm mối. Chờ một lúc để cà và nấm chín mềm mới đổ phần thịt cá đã róc xương vào ống. Cuối cùng là nêm nếm gia vị như muối, bột ngọt hoặc thêm ớt nhiều hay ít tăng thêm hương vị đậm đà cho món ăn. Sau khi nấu chín tất cả các nguyên liệu trên bếp lửa, người M’nông dùng thanh tre thụt vào ống lồ ô. Động tác lặp lại liên tục cho đến khi các nguyên liệu nhuyễn nát hòa quyện vào nhau… 

Dùng thanh tre thọc liên tục vào ống cho các nguyên liệu nát nhuyễn 

Canh thụt từ nấm mối, cà đắng, cá trê nướng tạo nên hương vị đặc biệt. Nấm mối khi nấu canh thụt tiết ra chất ngọt và hương thơm cho món ăn. Không chỉ khiến món ăn hài hòa, tăng thêm hương vị, nấm mối còn chứa hàm lượng dinh dưỡng cao. Món ăn là đặc sản, tri thức nhắc nhở con cháu về cội nguồn, lịch sử phát triển của cộng đồng. Những người con M’nông xa nhà luôn mừng rỡ và thích thú khi được thưởng thức món ăn này vào ngày sum họp gia đình. 

Món canh thụt nấm mối thơm ngon 

Bài, ảnh: Nguyễn Nam

Báo Đắk Nông online - 09/10/2020